Een blessureperiode biedt kansen om jezelf te ontdekken en te ontwikkelen en er vervolgens sterker uit te komen. Maar hoe komt het nu dat de ene sporter zichzelf mentaal opvreet na een blessure, terwijl bij de ander het vuur voor de sport nog meer wordt aangewakkerd? 

Blessures zijn een haast onvermijdelijk onderdeel van de topsport. Geblesseerd raken heeft vaak een negatieve lading en dat is ook niet gek, de prioriteit van de sporter is immers optimaal presteren en door een blessure is dit ineens niet meer mogelijk. Er is dan ook een overvloed aan kennis over het voorkomen en behandelen van sportblessures en tegenwoordig zien we bij de meeste topclubs een uitgebreide medische staf met een team aan sportfysio’s en sportartsen. Het belang van een goede fysieke begeleiding tijdens het herstelproces is voldoende bekend. Het mentale aspect van blessureherstel blijft echter vaak onderbelicht. En dat terwijl er steeds meer verhalen opduiken over depressie en mentale klachten binnen de topsport, waarvan volgens ex-profvoetballer en onderzoeker Vincent Gouttebarge blessures de meest voorkomende oorzaak zijn. Dit is niet alleen een onderbelicht probleem, er verschuilt hierin ook een gemiste kans. Want een blessure kan met de juiste mindset en houding een zegen in vermomming zijn. 

Een crisismoment in sport
Wanneer je als toegewijde sporter geblesseerd raakt is er sprake van een crisismoment. De sportieve plannen voor het komende jaar lijken vrijwel zeker van de kaart geveegd. Wat nu? Door de hoge druk om te presteren en de grote tijdsinvestering die je de sport geeft komt de klap van een blessure dubbel aan, fysiek en emotioneel. Voor veel topsporters is de positieve validatie die ze ontvangen samen met het beeld dat ze van zichzelf hebben als presteerder een basis geworden voor hun zelfvertrouwen. Een dreiging voor die identiteit als sporter is dan een benauwende aanval op het ego. In mijn thesisonderzoek naar mentaal herstel onder topsporters tijdens de COVID-19 lockdown vond ik zodoende ook dat topsporters die niet of minder konden sporten vanwege de lockdown significant minder levensenergie en betekenis in hun dagelijkse leven ervaarden. Het is daarom ook niet voor niets dat in de sportpsychologische literatuur al een tijd het belang van het investeren in verschillende hobby’s en interesses naast de sport zo wordt benadrukt. 

Een blessure verscheurd sommige atleten. Zo bestaan er tal van voorbeelden van sporters die na een zware blessure nooit meer op het oude niveau komen of erger, hun laatste seizoen gespeeld lijken te hebben. Ze verliezen hun fitheid en tegelijk daarmee hun zelfvertrouwen. Het is daarna nooit meer als vanouds. Een blessure kan dus carrière beëindigd zijn maar met de juiste aanpak kan het ook een moment van persoonlijke groei en nieuwe kansen zijn. Het fysiek en mentaal succesvol een blessure doorkomen is namelijk een skill. Een skill die je als sporter zelf kan ontwikkelen en waar je zelfs buiten de sportcarriere baat bij hebt wanneer je tegenslagen meemaakt.

Een blessure, wat nu?
Het begint bij het leren accepteren van de situatie. Het accepteren van de realiteit dat je er waarschijnlijk een tijd uit ligt en je in je sportieve doelen een stap terug bent gezet. De tweede stap die volgt is het stellen van nieuwe passende doelen. Wat wil je bereiken in deze periode? De juiste doelen voor jou zullen die doelen zijn die discipline van je vereisen en je dichterbij brengen tot een groter doel. Misschien is je doel het meedraaien van je eerste training of misschien is het enkel het uithouden van een 10 minuten wandeling. De focus moet liggen op wat je wél kunt doen om beter te worden. En dit kan behoorlijk wat creativiteit vereisen. Wat doe je als je als voetballer je kruisbanden scheurt? Of als sprinter je hamstring? Wat ga je dan doen om als sporter toch te verbeteren? 

Ik sprak hierover hoogspringer Douwe Amels, wie in 2013 vlak na de beste sprong van zijn sportcarrière zijn enkel blesseerde. Hij moest geopereerd worden en zou maanden niet meer kunnen springen. Hij vertelde mij dat zijn blessureperiode enorm waardevol was voor hem. Douwe was gefocust op wat hij nog wel kon doen en ging samen met zijn fysiotherapeut aan de slag met zijn core stability, een zwaktepunt voor hem. In die periode heeft hij naar eigen zeggen enorme stappen gemaakt waar hij nu in zijn wedstrijdvorm nog steeds profijt van heeft. Dit terwijl medische begeleiders binnen zijn club hem adviseerde na zijn operatie een volledige maand rust te nemen. Sinds zijn blessure is volgens Douwe een van zijn sterkste eigenschappen zijn wat-kan-ik-wel mentaliteit waardoor hij het meeste uit elke situatie haalt. 

Toen Douwe kort hierna opnieuw zijn enkel blesseerde besloot hij een andere kans te grijpen. Als junior atleet had hij naast de sport rechten gestudeerd en hij zag nu door zijn blessure situatie mogelijkheden om zijn carrière naast de sport voort te zetten. Na een half jaar te hebben gewerkt bij een advocatenkantoor kwam hij erachter dat zijn passie toch lag bij de atletiek en het hoogspringen. Deze zelfkennis had hij misschien nooit verkregen als het niet was voor zijn blessure en de beslissing om een carrière buiten de topsport een kans te geven. 

De derde stap in het blessureherstelproces gaat daarom over zelfreflectie. Een blessureperiode is naast een kans om nieuwe dingen te proberen ook een gelegenheid om te reflecteren op de koers die je voor jezelf hebt uitgezet. Een mogelijkheid om jezelf beter te leren kennen en met jezelf de discussie aan te gaan over wat je echt uit de sport wilt halen.

Jouw houding is cruciaal voor je herstel
Het belangrijkste ingredient in het blessureherstelproces is het aannemen van een positieve mindset. Tijdens het proces is de kans groot dat je te maken krijgt met tegenvallers. Misschien heelt de blessure langzamer dan je had gehoopt en zie je je competitie je voorbij gaan. Een positieve houding kan niet alleen bepalend zijn voor je mentale welzijn, maar ook in het herstel van je blessure. Denk na over hoe je een training ingaat. Welke gedachtes neem je mee en waar kijk je naar uit tijdens de training? Denk ook aan hoe je met een tegenvallende training om gaat. Wat ging er fout en wat kun je de volgende keer anders doen? Trek het daarna breed: met welke mindset kijk je tegen je blessure aan? Is het een zware domper die je doet twijfelen over je toekomt als sporter? Of zie je je blessure als een leerproces welk je de kans geeft om nog beter te worden dan je hiervoor was?

Op sommige momenten is een blessure ook een harde reality check. Een reality check die ons vertelt dat we niet op de juiste manier bewegen. Dat we ons niet genoeg op het proces focussen en te veel, te snel willen. Een goed herstelproces leert de sporter vastberadenheid, geduld, vindingrijk en mogelijk ook een snellere weg terug naar topvorm in de toekomst. Het mooiste aspect van de sportblessure is misschien ook wel de comeback. De herstelperiode is voor sommige sporters zelfs een soort tweede honeymoon fase met de sport. De motivatie is op een all-time high, het vertrouwen komt terug en je kan haast niet wachten tot de volgende training. Het is misschien iets waar de meeste sporters niet bij stil staan tijdens een regulier trainingsseizoen, maar het mogen sporten is een privilege. Een blessure die je een lange tijd op de zijlijn zet leert je dankbaar te zijn voor je sport.

In het kort
De schoonheid van een blessure zit hem in de karakterontwikkeling. Voor elke sporter manifesteert dat weer anders. De één moet toekijken vanaf de bank en leert het spel op een heel nieuwe manier waarderen. Voor de ander is het een verlossing van de enorme prestatiedruk die haast elke training of wedstrijd wordt ervaren. Een verlossing die tot het besef leidt dat er ook een leven is buiten de sport. En voor sommigen wordt de drive voor de sport alleen maar aangewakkerd, een drive die leidt tot meer discipline, meer zelfreflectie en het ontwikkelen van de zelfregulatie skills die nodig zijn om de top van de sport te doorbreken. 

En voor wie een zeer zware blessure doorgaat met schijnbaar weinig toekomstperspectief; het menselijke lichaam heeft een veel groter aanpassingsvermogen dan vroeger werd gedacht. Hernia’s kunnen zonder chirurgische interventies helen, bewegingspatronen kunnen herleerd worden en de verloren spiermassa kan binnen korte tijd terug worden gewonnen. Niet alleen is de sportgeschiedenis gevuld met voorbeelden van legendarische comebacks na blessures, ook is het vol van topsporters die een succesvolle carrièrewissel maakten en een nieuwe passie ontdekten. Er is licht aan het einde van de tunnel en met een positieve mindset en een stukje inventiviteit schijnt dat licht alleen maar feller. Voor de meeste blessures is het fysiek herstellen haast gegarandeerd maar met een focus op mogelijkheden in plaats van beperkingen kun je er sterker uitkomen en jezelf als sporter, maar ook als mens herdefiniëren. Want je bent niet je blessure en je bent ook niet alleen sporter. Je bent zoveel meer dan dat, je hoeft er alleen voor te kiezen.