Het is 6 september 2014. Ik heb mijn bestuurskleding aan: Een wit overhemd, zwarte pantalon met daarover een zwart jasje. Geborduurd op de borst staat het logo van mijn voetbalvereniging: USVV Odysseus ‘ 91 geborduurd is. Ik noem dit al het hele jaar mijn ‘apenpakkie’. Enerzijds als grapje, anderzijds omdat het zo voelt. Als een pak dat ik aandoe, omdat ik weer in die rol ga. Vandaag is een mooie dag. Het bestuursjaar van Bestuur Wagenaar zit erop en vandaag dragen we de verantwoordelijkheid over op de acht nieuwe leden die de club gaan leiden. Het is een mooie dag omdat de cirkel van een succesvol jaar rond is, maar voor mij persoonlijk nog meer, omdat ik na vandaag dat apenpakkie niet meer aan hoef.

In de prachtige Senaatszaal van het Academiegebouw in Utrecht druppelen in totaal zo’n 100 leden binnen die de wisseling van de wacht bijwonen en de plannen van het nieuwe bestuur graag uit eerste hand meekrijgen. Ik loop zelf ongemakkelijk rond de tafels waar ik en mijn bestuursgenoten straks plaatsnemen om het jaar traditioneel af te sluiten. Zoals altijd zullen er mooie woorden gesproken worden over elkaar en de anderen. Over hoe trots we zijn op onszelf en hoe capabel de volgende groep mensen wel niet is. En als voorzitter kom ik daar in beeld, waar ik het liefst uit beeld verdwijn.

Alleen het idee al: Weer een grote groep mensen toe te spreken als ‘leider’, met het charisma wat daar in mijn ogen bij hoort, met een unieke speech. Borstklopperij. Als alle leden een plekje hebben ingenomen en mijn bestuursleden en ik achter onze tafels zitten, zet ik mijn microfoon aan. Nog één keer voel ik de energie weglopen uit mijn lichaam, maar ik vertrouw erop dat ik me hier ook nog wel doorheen sla: “Welkom allemaal, we gaan beginnen met de laatste Algemene Ledenvergadering van dit seizoen.”

Deze anekdote geeft een beeld van het gevoel dat ik kreeg in mijn rol als voorzitter van mijn voetbalclub en waar ik een jaar lang mee heb rondgelopen. Het was een mooi en leerzaam jaar, maar ook één van de zwaarste jaren die ik heb gehad. Het feit dat ik iets aan het doen was dat niet bij mij paste en wat me meer energie kostte dan het opleverde, zorgde ervoor dat ik veelal gestrest was, zelfvertrouwen verloor, geen focus kon houden, mezelf terugtrok waar ik kon en niet meer mezelf was. Ik was mezelf langzaam maar zeker aan het opbranden, terwijl ik dacht iets te gaan doen wat ik leuk vond. Dit had alles te maken met mijn kernwaarden.

(lees onder de foto verder)

Wat zijn waarden?
Je waarden zijn jouw brandstof. Waarden zijn jouw grootste drijfveren in het leven. Ze geven aan in welke richting jouw wind waait. Vaar jij met de richting van jouw waarden mee? Dan geeft je dat energie, motivatie, zelfvertrouwen. Vaar jij tegen de wind in? Dan kost dat enorm veel energie en verlies je jouw stip aan de horizon uit het oog. Eén van mijn eigen kernwaarden is bijvoorbeeld authenticiteit. Dat betekent voor mij dat ik zo veel als ik kan mezelf wil zijn. Ik wil me niet anders voordoen dan ik ben, hoe moeilijk ik dat soms ook vindt. Op het moment dat ik de omstandigheden creëer waarin ik dicht bij mezelf kan blijven, voel ik dat ik meer zelfvertrouwen krijg, dat ik vrijer kan denken en meer mogelijkheden zie (in werk en daarbuiten) en dat ik veel meer aankan. Kies ik ervoor om iets te doen wat ver van mij en mijn persoonlijkheid afstaat, dan kost me dit vooral energie.

Zoals je in het voorbeeld hebt kunnen lezen, heb ik soms de neiging om mezelf in een positie te pushen waar ik dingen van mezelf vraag, die ik van nature niet snel zou doen. Ook daar zit een waarde van mij onder, namelijk de waarde ontwikkeling/durf. Ik vind het belangrijk om mezelf uit te dagen en ergens beter in te worden. Daarvoor is het soms nodig om keuzes te maken die tegen mijn waarde van authenticiteit ingaan. Om mijn leiderschapsvaardigheden te ontwikkelen heb ik het lef genomen om het voorzitterschap van een voetbalvereniging aan te gaan, ook al weet ik dat die leidersrol niet de rol is waar ik het meest in mijn kracht sta. Zoals je ziet kunnen er dus meerdere ‘winden’ waaien. Soms kun je ervoor kiezen om de richting van de ene waarde te kiezen, ook als dat betekent dat je soms tegen de wind van een andere waarde invaart.

Inzicht in je waarden
Zoals ik het hierboven beschrijf, klinkt het alsof ik een hele bewuste keuze maakte. De waarheid is dat ik me op dat moment helemaal niet liet leiden door mijn waarden. Ik dacht dat die uitdaging was wat ík wilde, en dat ik het leuk vond om die prestigieuze rol op me te nemen en me daarin uit te dagen. Wat er werkelijk speelde, was dat ik dacht dat ik die rol leuk zou moéten vinden. Dat ik als jonge psycholoog in opleiding, mezelf zou moéten willen onderscheiden van de 499 anderen in mijn jaar en dat het een enorme aanvulling was op wat ik al deed.

Ik stelde mezelf bij deze keuze dus niet de vraag: wat wil ik?

In plaats daarvan stelde ik mezelf de vraag: Wat zou ik moeten willen?

Had ik op dat moment voldoende inzicht in mijn persoonlijke waarden gehad, dan had ik nog steeds mijn waarden ontwikkeling en durf nagestreefd, maar had ik daarin een keuze kunnen maken waarin ik minder tegen de wind van mijn waarde authenticiteit ingevaren, door bijvoorbeeld een rol in het bestuur aan te nemen die iets meer op de achtergrond was geweest. Inzicht in mijn waarden had mij geholpen om een bewustere keuze te maken op basis van wat ik echt belangrijk vond, waardoor ik een jaar lang meer plezier had ervaren, me veel meer had ontwikkeld en uiteindelijk beter mijn rol had kunnen invullen. Het had me beter doen beseffen wat mijn grootste energiebronnen zijn, maar ook wat mijn grootste energielekken kunnen zijn.

Waarden in de sport
Jij als sporter of sportcoach hebt je eigen waarden. Door mijn verhaal te delen hoop ik je een idee te geven wat het je kan opleveren om je waarden inzichtelijk te krijgen en ernaar te leven, maar ook wat het je kan kosten om ze te negeren. Veel van jullie hebben vast de documentaire serie ‘The Last Dance’ over de carrière van Michael Jordan gezien. Eén van de thema’s die veel naar voren komt en hem dreven om de allerbeste te worden, was de erkenning die hij zocht dat hij de beste was. Al van kleins af aan zocht hij die erkenning van zijn vader. Waar hij die niet kreeg in dingen waar zijn broers beter in waren, zoals klussen rond het huis, dreef die energiebron hem ertoe om de beter te worden in iets wat hij wél goed kon: Basketballen. Zijn inzicht in hoe hij zichzelf tot het uiterste kon drijven in zijn sport, zorgde ervoor dat hij zichzelf optimaal kon ‘bespelen’. Hij vertelde zichzelf verhalen die hem motiveerden om beter te moeten zijn dan specifieke tegenstanders, om op die manier die energiebron optimaal te benutten. Wat Michael Jordan onderscheidde van andere basketballers, was niet zijn techniek, zijn sprongkracht of zijn lengte. Wat hem anders maakte was dat hij enorm helder had wat híj wilde en wat hij daarvoor nodig had.

Wat zijn jouw waarden? En wat doe jij om ernaar te leven?
Wat mij in de afgelopen zes jaar heeft geholpen is dat ik beter ben gaan kijken naar wat ík wil. Daar heb ik nog steeds moeite mee, ik ben iemand die veel waarde hecht aan de mening van anderen. Maar met mijn waarden als kompas, heb ik geleerd mijn energiebronnen beter aan te spreken en dichterbij mezelf te blijven.

Kortom, jouw waarden dat ben jij. Ernaar leven is een keuze. Neem jij een rol aan in je leven die niet strookt met jouw waarden, zoals ik in het beginvoorbeeld, dan zorgt dit voor energielekken. Je kunt ervoor kiezen om soms één of twee van je waarden even te laten varen als dit ervoor zorgt dat een andere waarde wordt aangeboord of omdat dit bijdraagt aan jouw persoonlijke ontwikkeling. Maar zo’n keuze kun je alleen maken als je inzicht hebt in wat jouw kernwaarden zijn. Dus de vraag waar ik mee wil eindigen is: Ben jij je bewust van jouw kernwaarden? En leef je naar jouw idee voldoende naar deze waarden in de rollen die jij in je leven hebt aangenomen?

Wil je meer weten over de rol die je waarden kunnen spelen? Of heb je vragen over deze blog? Neem dan contact op met YAAP, we helpen je graag verder.